Sơn Trạch Tổn

Nói đến quẻ Tổn thì nghĩa là Núi (Sơn) ở trên, Trạch (đầm lầy) ở dưới gọi là lấy ở dưới đắp lên trên là sự tổn hại.
Núi là đỉnh cao, là cái mà dùng để nói về sự tột cùng, tột đỉnh. Công cha nuôi dưỡng lớn mênh mông như vậy nhưng để nói về thì chỉ biết so sánh với….Núi Thái Sơn.  Nếu nói về nghĩa mẹ thì chỉ biết so sánh với nước trong nguồn (suối nguồn vô tận) vậy, không có sự tận cùng….
Theo Kinh Dịch thì lấy của người dưới nuội dưỡng cung phụng cho người trên (hay dân đen nuôi quan lại) thì gây ra sự tổn hại dưới tức là tượng tổn hại vậy.
Khi lập được quẻ này thì bạn phải biết đến khi ta nên dừng lại không nên tham vọng, mưu cầu quá mức tránh gặp tổn hại, tổn thất thiệt hại cho bản thân mình và người vậy.
Ta thấy việc lũ lụt sạt lở đất tại các tỉnh miền trung thiệt hại rất lớn cũng là ý nghĩa của sự tổn thất vậy, sạt lở núi là do đất đầm lầy bị lấy đi thì chân sẽ yếu, nền móng không chắc thì việc sạt lở đất là do con người phá cây rừng, khai thác khoáng sản…gây tổn thất không cho cả bản thân mình mà còn cả cho cả những người dân vốn đã cơ cực nay lại càng cơ cực khổ sở hơn.
Tóm lại quẻ Tổn thì không tốt nhưng với những người mong đi tìm sự an lạc, sự bình an thì lại không rời quẻ Tổn vậy. Tại sao lại như thế? Tôi cho rằng đời người luôn không xa rời quẻ Tổn. Khi chưa có sự nghiệp thì bạn phải học hỏi, phải lao động để tìm kiếm công danh, sự nghiệp…ít nhiều bạn đã gây ra một số các Tổn thất cho các mối quan hệ của bản thân và người xung quanh. Tuy nhiên, khi này ta chưa nhận thức rõ (Cảm Nhận) được những điều này. Cho đến khi bạn đi qua phía bên kia sườn dốc cuộc đời (phía bên kia dốc núi, hay đỉnh parabol của sinh mệnh), như tôi 40 tuổi thì có lẽ đã qua cái đỉnh sinh mệnh được mấy năm và cảm nhận được sự Tổn hại đang đến với mình theo từng ngày. Tổn là cái phải đến và không ai có thể ngăn cản được qui luật thiên nhiên vũ trụ. Tuy nhiên, nếu học Đạo thì cần sự Tổn và lấy nó làm Thầy, bạn phải biết bỏ đi cái ngã mạn, cái tham sân si, cái mối quan hệ vô bổ…là sự Tổn mà có ích….và đôi lúc bạn phải biết đập bỏ hư không để tìm lấy sự minh triết, sự thật hiện trước mắt mình như nó vốn là…vậy cái Tổn đó là cần thiết. Hãy vứt bỏ những cái đã đeo bám suốt bao năm qua, những thứ phù phiếm ảo mộng…cần có Tổn để ra khỏi giấc mộng và sống trong sự tỉnh thức…vậy thì quẻ Tổn cũng hay lắm thay.
Phương pháp sống trong đạo Tổn:
Khi ta đi vào một lối mòn, lỡ va vào một bụi gai thì kém thông minh nhất là vượt lên nó….bởi vì phương pháp là do ta quyết định và phương pháp giải quyết lúc này là nên…đảo ngược. Tức là lấy dưới làm trên trên làm dưới, chấp nhận Tổn mình nhưng lợi người thì mới đúng với Đạo. Do đó mới là quẻ Trạch Sơn Hàm.
Trạch Sơn Hàm là trai gái cảm nhau, cảm đến cả con cá dưới nước cũng cảm được tình cảm bạn dành cho nó vậy. Cái cảm này không bị rào cản bởi môi trường và không gian thời gian. Cái cảm đó mới là cái cảm của những con người sẵn sang bỏ công sức, tiền của giúp nhau trong cảnh hoạn nạn, giúp nhau vô điều kiện và luôn mong nhau sống thật tốt, thật bình an. Đó chính là Tâm Cảm vậy.
Cuộc sống dạy cho ta nhiều điều từ sự dối trá của xã hội hiện đại cho đến sự tự trọng của một số con người dù vất vả như mọi người nhưng chọn sống vì những lợi ích tốt đẹp cho những người xung quanh mình và  cộng đồng xã hội….tùy mỗi hoàn cảnh ta gặp mà dẫn đến sự cảm đến trong mỗi gia đình theo mỗi cách khác nhau, thằng ăn cắp, dối trá, láo lếu…thì không thể dạy người khác về sự lương thiện được, giấy chẳng bao giờ gói được lửa là thế….chỉ có những người làm đúng bằng cái Tâm và có Tầm thì mới có khả năng cảm được những người khác đến ngay cả những con cá cũng cảm nhận được…
Học Dịch thì phải hiểu nhưng hiểu không chưa đủ mà bạn phải thực hành thì mới thực sự là bạn hiểu về Dịch…vài lời tâm huyết viết cho học sinh học Dịch của tôi…
P/S: vợ khuyên ít nhậu, thật sự không ngồi cụng bia với bạn thì tôi chẳng cảm được gì cả, nên viết vài dòng kể như là nỗi niềm của người luôn tìm kiếm sự minh triết vậy.
Viết tại Tổ Đường ngày 19 tháng 10 năm 2020

Đỗ Ngọc Anh chấp bút.